PLAN SPHINXTERREIN


Maastricht is één van de oudste industriecentra van Nederland. In 1827 startte de jonge ondernemer Petrus Regout een glasslijperij in zijn huis aan de Boschstraat. Drie jaar later begon de Belgische Opstand en werd Maastricht een geïsoleerde vesting. Omdat het ruwe glas niet langer uit het Luikerland ingevoerd mocht worden, nam Regout de glasfabricage zelf ter hand. In korte tijd ontstond er aan de Boschstraat een klein industrieel imperium bestaande uit een glasblazerij, een glas- en kristalslijperij (het "colossaal" gebouw), een aardewerkfabriek, een potasfabriek, een meniefabriek en een spijker- en geweerfabriek. Van de gebouwen uit de begintijd is niets meer over. Sommige activiteiten werden afgestoten (de geweerfabricage), andere werden door de zonen van Regout op locaties elders in de stad voortgezet (glas- en spijkerfabricage). De gebouwen uit de jaren dertig van de negentiende eeuw zijn in de loop der jaren allemaal vervangen door modernere fabriekshallen.


Fabrieken P. Regout tegenover het Bassin, 1865
(beweeg de muis over de foto om te zien hoeveel verdwenen is)


Bovenstaande prent uit een reclamebrochure van Petrus Regout geeft een geïdealiseerd beeld van het fabriekscomplex omstreeks 1865. De karakteristieke straatwand aan de Boschstraat met o.a. het huis van de Regouts en het deftige Hooghuis (waarin winkels en woningen voor hogere employees) is rond 1930 gesloopt. Alleen de toegangspoort uit 1860 bleef gespaard. Ook de beruchte Cité Ouvrière in de Sint-Anthoniestraat, op de prent abusievelijk afgebeeld aan het Bassin, is door de slopershamer geveld.


Sphinxterrein, Bassin en vestingwerken in 1927 (beweeg de muis over de foto)


Bovenstaande foto is uit 1927, kort voor het moment dat veel gebouwen zouden worden gesloopt voor de bouw van de sanitairfabriek (Eiffel I, II en III) en de bijbehorende tunnelovens.

De roodgemarkeerde gebouwen op de foto staan er nog steeds en geven een goede indruk van het industriële bouwen in Maastricht vanaf 1875. Deze gebouwen zijn geschikt om, na renovatie, kleinschalige bedrijven en kantoren te huisvesten.

De geelgemarkeerde gebouwen op de foto zijn verdwenen maar kunnen herbouwd worden. Het monumentale Eiffel-complex hoeft daarvoor niet te worden aangetast. De belangrijkste reconstructie vindt plaats aan de Boschstraat tussen de neo-classicistische toegangspoort en de gipsfabriek. Bij de reconstructie ligt de nadruk op herstel van de historische gevelwand. Achter de herbouwde gevels gaan moderne appartementen schuil. Het woonhuis van Petrus Regout kan onderdak gaan bieden aan de collectie meubels en schilderijen van Museum Het Spaans Gouvernement. De te herbouwen aardewerkfabriek uit 1836 (in het midden van de foto) is te beschouwen als de bakermat van de Maastrichtse keramiekindustrie. Het gebouw kan onderdeel worden van een nieuw Museum van Industriële Ontwikkeling rondom het nieuwe Plein 1830-1839.

Het herbouwen van gebouwen, die 75 jaar geleden gesloopt werden, is controversieel. Toch zijn er vele goede voorbeelden van succesvolle reconstructies te noemen. De binnenstad van Warschau, het centrum van Dresden en het Adlon hotel in Berlijn zijn daar voorbeelden van.

De volgende presentatie bevat 10 dia's, die de transformatie van het Sphinxterrein in beeld brengen. Om de 5 seconden krijgt u een nieuwe dia te zien. De presentatie start bij de meeste browsers automatisch.

Start diapresentatie. Stop presentatie. Vorige dia. Volgende dia.

Slideshow image


Since your web browser does not support JavaScript, here is a non-JavaScript version of the image slideshow:

slideshow image
Het Sphinxterrein omstreeks 1980.


slideshow image
Na de sloop


slideshow image
Gebouwen die blijven staan


slideshow image
Geplande bebouwing en stratenpatroon


slideshow image
De nieuwe wijk


slideshow image
Het Sphinxterrein vanuit het zuiden


slideshow image
Na de sloop


slideshow image
Gebouwen van grote industrieel-archeologische waarde


slideshow image
Bouwblokken en stratenpatroon


slideshow image
Het nieuwe Sphinxkwartier in de binnenstad




Het Sphinxterrein is een openluchtmuseum van industriële architectuur en zeer de moeite van het behouden waard. Uit het laatste kwart van de negentiende eeuw en de eerste helft van de twintigste eeuw zijn nog talloze voorbeelden van Maastrichtse fabrieksbouw bewaard gebleven. In de hier gepresenteerde plannen wordt het terrein integraal aangepakt. De te behouden bouwwerken worden gerenoveerd en herbestemd voor woon- en werkfuncties. Enkele gebouwen, die voor het begrijpen van het industriële verleden belangrijk zijn, worden gereconstrueerd. Straten en pleinen volgen het historisch gegroeide stratenpatroon op het fabrieksterrein. De fabrieksmuur en -poorten blijven zoveel mogelijk behouden. Op het hele terrein is ruimte voor nieuwbouw, die op een contrasterende wijze in de historische omgeving ingepast kan worden.


Home / Anno 2006 / Veldeke / Bruggen / Kunst / Architectuur / Elders

Tram / Sphinx / Tapijn