ARCHITECTUUR
Op deze pagina: Maastrichtse stijl / Heerlenaren / Niet-Limburgers / Céramique
Rossi / Botta / Tecino / Siza / Spanjaarden / Belgen / Limburgers / Hertzberger / Coenen / Nostalgie


Architectuur is in de mode. Architectuur geeft status. Architectuur brengt volk op de been en architectuur verkoopt. Nederlandse architectenburo's als MVRDV, Van Egeraat Associates en OMA zijn hot en bouwen van New York tot Tokyo. Elke stad die zichzelf serieus neemt, wil een Gehry, een Foster of een Calatrava.

Lange tijd leek het er op dat Maastricht de boot zou missen. De na-oorlogse bouwgolf leverde de ene na de andere saaie nieuwbouwwijk op. Lokale architecten maakten de dienst uit. Bekende architecten als Oud, Duiker, Dudok, Rietveld, Van Eyck, Weeber, Quist en Hertzberger kregen hier geen kans. Aan buitenlandse architecten werd al helemaal niet gedacht.


Maastrichtse stijl. Wel ontwikkelde zich in de jaren 60, 70 en 80 iets wat als een Maastrichtse stijl aangeduid zou kunnen worden: betonnen gebouwen, bekleed met baksteen, in gelede bouwvolumes met hoge, schuine daken. Het conservatorium, Boschstraat-Oost, hotel Maastricht, het politieburo en het Gouvernement aan de Maas zijn daar voorbeelden van.


Hotel Maastricht - Politieburo Prins Bisschopsingel - Gouvernement aan de Maas


Heerlenaren. Eind jaren tachtig kwam daar plots verandering in toen twee jonge Heerlenaren zich vestigden in Maastricht: Jo Coenen en Wiel Arets. Beiden behoren vandaag tot de Nederlandse top en hun werk wordt internationaal gewaardeerd. Maastricht telt inmiddels een reeks gebouwen van hun hand en figureert daarmee in architectuurboeken en -tijdschriften. Ook heeft de stad, door het aanstellen van Coenen als supervisor bij projecten, een aantal grote namen uit het buitenland binnengehaald. Dankzij Coenen heeft Maastricht een Rossi, een Botta en een Siza.


Coenen: Kantoorgebouw Maasboulevard - Mosae Forum - Villa Daelmans, Lanaken


Arets: Kunstacademie (2x) - Kantoorgebouw Indigo - Woonhuis D'Artagnanlaan


Niet-Limburgers. Maastricht wordt geleidelijk een opener stad en dat uit zich ook in de keuze van architecten. In 1988 verloor Herman Hertzberger een ontwerpwedstrijd voor het Staargebouw-terrein van de meer behoudende Belgische architect Charles Vandenhove. Toen enige jaren later Erick van Egeraat van het jonge Delftse buro Mecanoo een belangrijke opdracht kreeg in het centrum van de stad, was dat een grote stap voor Maastricht.


Kanunnikencour (Vandenhove) - Herdenkingsplein (Mecanoo) - Brandweerkazerne (Neutelings/Riedijk) - Bijenkorf (Rijnboutt)


Céramique. In 1987 werd Jo Coenen gevraagd het masterplan te maken voor het nieuw te ontwikkelen stadsdeel Céramique. Coenen tekende een brede boulevard, grote woonblokken met openbare tuinen, een park langs de Maas, een museum, een bibliotheek en een voetgangersbrug over de Maas. De ontwikkeling kwam op gang in een gunstig economisch klimaat en het ene na het andere blok met voornamelijk dure appartementen verrees.


Céramique-terrein, 1989


Maquette Céramique


Céramique, 2003


Rossi. Plannen voor een nieuw Bonnefantenmuseum bestonden al lang. In 1988 stelde de Provincie Limburg geld beschikbaar voor een nieuw museum op het Céramique-terrein. Het oorspronkelijke plan voorzag in renovatie en hergebruik van de Wiebengahallen, maar het bleek ondoenlijk om de fabriekshallen in hun geheel te behouden. De Italiaanse architect Aldo Rossi tekende een nieuw gebouw met een plattegrond van een hoofdletter E en een toren aan de Maas. Architectuur met een hoofdletter deed zijn intrede in Maastricht.


Aldo Rossi's Bonnefantenmuseum


Rossi: begraafplaats in Modena - Hotel in Fukuoka - Ontwerp Alessi koffiekan


Botta. De jonge Coenen liep stage bij het architectenburo van de Zwitser Mario Botta en legde daar waardevolle contacten. Botta ontwierp een gebouw met een ronde woontoren in de bocht van Avenue Céramique. De kantoorvleugels verbinden Oud-Wyck met de nieuwe wijk. Het metselwerk is prachtig gedetailleerd.


Mario Botta's La Fortezza


Botta: La Fortezza


Mario Botta: kathedraal van Évry - cultureel complex Lugano - museum San Francisco


Tecino. In Zwitserland was Coenen bekend geraakt met de architecten van de School van Tecino, waartoe ook Botta behoorde. Het werk van de Tecino architecten wordt gekenmerkt door een rationele interpretatie van het Modernisme. Aurelio Galfetti en Luigi Snozzi tekenden voor de woonblokken La Résidence en Stoa.


La Résidence (Galfetti) - 2x Stoa (Snozzi)


Siza. De Portugees Alvaro Siza Vieira is al vele jaren een toonaangevend architect. De torenflat in de as van de Avenue Céramique is bekleed met zink, graniet en wit marmer. Dat Siza niet altijd in topvorm is blijkt uit de aansluitende laagbouw in de bocht van de Avenue en aan de Hoogbrugstraat, eveneens van zijn hand.


De toren van Siza


Siza: Kerk en universiteitsgebouw, Porto - Portugees paviljoen Expo 98


Spanjaarden. Naast het Bonnefantenmuseum ligt een woonblok met een mooie binnentuin van het architectenburo Cruz y Ortiz uit Sevilla. Ertegenover een teleurstellend woonblok van MBM uit Barcelona, dat mij eerder aan De Heeg dan aan Barcelona doet denken.


Patio Sevilla (Cruz & Ortiz) - Jardin Céramique (MBM)


Belgen. bOb van Reeth (bOb? - waarom niet BoB?) en Bruno Albert - een Vlaming en een Waal. Beiden bouwden een résidence aan de Avenue Céramique en net zoals bij de Spanjaarden, liggen die pal tegenover elkaar. De Luikenaar Albert en zijn leermeester Vandenhove zijn immens populair in Maastricht en Limburg en inmiddels in heel Nederland.


Résidence Sonneville (Van Reeth) - Résidence Cortile (Albert)


Van Reeth ontwierp gebouwen voor de havens van Antwerpen en Dordrecht - Albert deed hetzelfde in Amsterdam


Limburgers. De buitenlandse architecten zijn in de meerderheid, maar er zijn ook nog wel een paar Nederlanders die een behoorlijk gebouw kunnen neerzetten. De in Brabant werkende Limburger Hubert Jan Henket kan dat zeker. Zijn kantoorgebouw voor Rijkswaterstaat is een juweeltje. Het kantoorgebouw van Vodafone van Maastrichtenaar Arno Meijs benut een moeilijke lokatie aan weerszijden van de Kennedybrug.


Kantoorgebouw Rijkswaterstaat (Henket, 2x) - Vodafone (Meijs)


Hertzberger. Herman Hertzberger werd als enige Nederlander van boven de rivieren uitgenodigd om in Céramique mee te doen. Hij ontwierp helaas het slechtste gebouw in de wijk. Dat is dubbel spijtig, want het bevestigt sommige Maastrichtenaren in hun vooringenomenheid.


Céramique of het bedrijventerrein van Nieuwegein? Kantoorgebouw "Il Fiasco". Pardon, "Il Fiore"


Coenen. Coenen bedacht het masterplan voor Céramique en bepaalde welke architecten werden uitgenodigd voor "zijn" project. De hoofdprijs, het museum, ging naar Rossi, maar de bibliotheek eiste hij voor zichzelf op. Het werd een licht gebouw met een sterke uitstraling. Amsterdam heeft er ook al een besteld. Coenen ontwierp tevens het Plein 1992 en de gebouwen daar omheen: een theater in een verbouwde fabriekshal, een grand café, een appartementengebouw en een kantorencomplex.


Coenen, Plein 1992: Centre Céramique


Coenen, Plein 1992: Maaskantoren - 2x Maasappartementen (details)



Nostalgie. Na alle opwinding over Céramique, is er de laatste jaren weer een terugkeer naar een traditionelere architectuur in gang gezet. De postmoderne projecten van Vandenhove en Albert waren daar al voorbodes van. Het gebouw van de Berlijnse architect Hans Kollhoff bij het station past in die traditie.


Charles Voscour (Vandenhove) - "Paraplu's", Mosae Forum (Albert) - De Colonel, Stationsplein (Kollhoff)

Inmiddels lijkt de opmars van de retro-architectuur onstuitbaar. Bij het nieuwe winkelcentrum Entre-Deux, dat een mastodont uit de tijd van het brutalisme vervangt, is zelfs sprake van reconstructie van een verdwenen straatwand. Ook Coenen lijkt 'om', gezien zijn ontwerp voor de Gubbelstraat-appartementen (onderdeel Mosae Forum). Het masterplan voor de Dousberg van architect Sjoerd Soeters brengt Disneyland naar de buitenwijken van Maastricht. De invulling van het plan door Soeters zelf, architect Natalini en het Belgische buro Arcas lijkt het voorlopige hoogte/dieptepunt in deze trend.


Entre Deux (Meijs) - Mosae Forum (Coenen) - Dousberg golfhotel (Schrauwen/Natalini)


Home / Anno 2006 / Veldeke / Bruggen / Kunst / Architectuur / Elders

Tram / Sphinx / Tapijn